پیک وشتان

          مروری بر حیات علمی ،قضایی ومواضع سیاسی آیت الله خلخالی

آیت الله شیخ صادق خلخالی ،اولین حاکم شرع انقلاب اسلامی ،روز پنج شنبه ششم آذرماه در پی عمل جراحی به دلیل کهولت سن در بیمارستانی در تهران دار فانی راوداع گفت وبه دیار باقی پیوست .اومدت ها از بیماری قلبی ومغزی رنج می برد. ایشان پس از نمایندگی مجلس شورای اسلامی از سیاست کناره گیری کرده وسال های اخیر در قم سرگرم تدریس وتالیف فقه بوده است .شماری از تحلیل گران براین باورند که تفکر ودید گاه های آقای خلخالی در دهه ی سوم انقلاب کاربرد وطرفدار چندانی ندارد .بدین سبب جناح های سیاسی موجود حاضر به دفاع از اندیشه ها وعملکرد وی نیستند .بدین سان اوعملا در سال های اخیر زندگی رادر انزواسپری کرده است .مضافا براین آقای خلخالی به دلیل قاطعیت منحصربه فرد وصراحت لهجه در بیان مسایل سیاسی ،فرهنگی ، اقتصادی واجتماعی در میان گروه های راست و نیزنیروهای ملی –مذهبی مخالفان قدیمی وریشه ای داشته است . افزون بر این مدافعان دروغین حقوق بشر که باانقلاب اسلامی وملت ایران هنوز آشتی نکرده وهمچنان علیه اولین حاکم شرع انقلاب اسلامی به تبلیغ وجعل اکاذیب مشغول است . حجم بدبینی نسبت به ایشان را چندین برابر ساخته است . از این رو مقامات ورهبران انقلاب اسلامی در سطوح مختلف چاره ای جز تایید دیدگاه های انقلابی واعمال پیشین اوندارند  وباید دست آوردهای دهه ی نخست را ارج نهاده وبرآن مهر تایید گذارند .زیرا شخصیت علمی ،سیاسی واجتماعی آیت الله خلخالی برکسی پوشیده نیست . او از شاگردان وهمراهان امام امت بوده است .قبل وبعد از پیروزی انقلاب شخصیت های بیشماری امام را همراهی می نمودند که می توانستند حاکم شرع انقلاب اسلامی باشند .شاید بخشی از ویژگی وچیرگی لازم در آنان به چشم نمی خورد .برهمین اساس امام راحل با قلم خویش 13 روز پس پیروزی انقلاب ، وی را به عنوان اولین حاکم شرع معرفی نمود.در حکم امام راحل آمده است .جناب آقای حجت الاسلام شیخ صادق خلخالی دامت افاضاته ،به جناب عالی ماموریت داده می شود تا در دادگاهی که برای محاکمه متهمین وزندانیان تشکیل می شود حضور به هم رسانده وپس از تمامیت مقدمات محاکمه با موازین شرعیه حکم صادر کنید. گزینش وانتخاب خلخالی برای محکمه شرعیه در میان آن همه روحانیون وشاگردان سرشناس امام ،حاکی از توجه ونگاه ویژه او به خلخالی وتوانایی او در این امر محسوب می گردد. مضافا بر این آیا پشتیبانی مستمر امام از ایشان دال بر تایید اعمال او نیست ؟ .بدون شک پیام مقام معظم رهبری پس از درگذشت وی ،حضور نمایندگان مراجع تقلید ،نمایندگان مجلس شورای اسلامی وسایر مقامات بلند پایه در تشییع جنازه تجلیل از اوبحساب خواهد آمد .شیخ فقید هنگام مرگ 77 سال داشته است ،نام کامل او محمد صادق گیوی  مشهور به خلخالی است اودر روستایی موسوم به گیو از توابع خلخال به دنیا آمده است .ایشان 17 سال داشت رهسپار قم گردید. هنگامی که در قم اقامت گزید هم درس آیت الله مصطفی خمینی بود که در درس رهبر آینده انقلاب اسلامی آیه الله العظمی روح الله الخمینی (ره) شرکت می جست . بنابر این روابط امام وشناخت امام نسبت به او وعلاقه وافر ایشان به استاد موجب گردید تا زمینه برای انتخاب ایشان به عنوان اولین حاکم شرع انقلاب اسلامی فراهم گردد .شیخ فقید روابط نزدیک خود به عنوان شاگرد با استاد خویش را در خاطرات خود بیان می کند .پرسش اساسی این است که منتقدان داخلی به کدام بخش از فعالیت اوابراز نگرانی می کنند ؟. آیا صرفا به اعدام های تحقق یافته توسط ایشان معترضند ؟. سؤال متقابل از مخالفان ومنتقدان او این است که اگر شما مسئوولیت اورا بر عهده داشتید وواقعا خواهان دفاع از انقلاب وایران بوده اید چگونه عمل می کردید ؟. آن دسته از مخالفان ومنتقدان که تحت تاثیر رسانه های خارجی قرار می گیرند ومتاسف می گردند آیا هیچ گاه اوضاع وبیوگرافی کسانی که اعدام شدند را ارزیابی نمودند تادر یابند که آنها چه کسانی بوده وچه سمتی داشته ویا چه کارهایی انجام داه اند ؟. خلخالی در این مقام بیش از 50 چهره ارشد رژیم پهلوی که بسیاری از آنها برای مردم در صحنه انقلاب شناخته شده بودند را اعدام کرد . اینان ازمقامات ارشد نظامی ،اطلاعاتی وسیاسی بودند شیوه واعمال خلخالی موجب گردید تا بین او ومهندس بازرگان اختلاف شدیدی بروز کند این اختلاف به اشکال گوناگون حتی در دوران نمایندگی مجلس تداوم یافت بگونه ای که اختلافات مذکور سبب شد تا شخصیت های ملی ،مذهبی نتوانند خلخالی را درک کنند گفته می شود یک بار بین خلخالی وبازرگان آشتی پدیدار گشت وآن زمانی بودکه هردو از سیاست کناره گیری کرده بودند اما بازرگان دار فانی را وداع گفته وبه سرای جاوید شتافت او در تشییع جنازه اش شرکت کرد. سخنان ونوشته های خلخالی نشان می دهد که اوبا چهره های ملی مذهبی چندان خشنود نبوده ونظرات آنان را برای حراست از انقلاب مفید نمی دانست . خلخالی با کسب ما موریت از رهبر انقلاب راهی مناطق کردستان شد . در پاوه 9 نفر از مخالفان جمهوری اسلامی را اعدام کرد دادگاه اینان صحرایی بود. اوسپس راهی سنندج ومریوان شد .20 نفر رادر این دوشهر اعدام کرد و20 نفر در سقز اعدام شدند . خلخالی برای برقراری امنیت در پیامی به همه ی گروه های ضد انقلاب اعلام کرد اگر سلاح های خود راتحویل ندهند حکم راهزنان را درباره آنان اجرا خواهد کرد.حامیان او معتقدند اگر این حرکت های انقلابی تحقق نمی یافت وسران رژیم پهلوی وگروه های ضد انقلاب به دست عدالت سپرده نمی شدند وضعیت جامعه چگونه بود؟گروهی که اعمال خلخالی را مغایر با دموکراسی می پندارند متاسفانه دموکراسی را مانند غربیان تفسیر می کنند پیروان این دموکراسی که اکنون در کشور های اسلامی روبه افزایش است بین ظالم ومظلوم تفاوتی قایل نیست وبرای همه حق حیات قایل است . برهمین اساس هم فلسطینیان وهم اسرائیلیان به خویشتن داری دعوت می شوند  وگاهی هم  محرومان تروریست معرفی می شوند .صاحبان این تفکر اعتقاد ندارند که باید انگلها که مخرب جامعه ی سالم اند زدوده شوند. شیخ صادق خلخالی عضو جمعیت فداییان اسلام بوده است .همانگونه که اشاره گردید آیه الله خلخالی مدارج علمی رابا سرعت وجدیت پیمود . 14 سال در درس امام آن پیر فرزانه شرکت جست .گفته می شود ایشان دو دوره ونیم اصول وفقه را از طهارات تا حدود وبیع مکاسب امام راخوانده است . وی هنگامی که شاگرد امام بوده کتاب ((الدماء الثلاثه ))را نوشته وبه استاد جهت اصلاح واظهار نظر عرضه کرده است .بدون تردید این سند نشانه تقدم خلخالی در فقاهت ودردرس وبحث بر دیگران است . به هر تقدیر خلخالی در زمینه های گوناگون رابطه ی کاری نزدیک واجرایی با امام داشته است . تایید وتجلیل از حیات سیاسی ،قضایی ،علمی وفکری خلخالی تجلیل از دست آوردهای دهه ی اول انقلاب است . صداوسیمای جمهوری اسلامی ورسانه  ملی چندان به خبر در گذشت آن شیخ فقید نپرداخته است .در مقابل ، این خبر در شبکه های خبری خارجی بازتاب های متفاوتی داشته است .رسانه های فارسی زبان بویژه اروپایی با نگاهی انتقادی در حد بسیار گسترده این خبر را منعکس کردند . رهبر انقلاب اسلامی طی پیامی در گذشت آن مرحوم را تسلیت گفت .پیکر خلخالی با حضور مدیر دفتر مقام رهبری در قم ،نمایندگان دیگر مراجع تقلید ،نمایندگان رئیس جمهور ،رئیس مجلس شورای اسلامی ،برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی ،مسؤولان استان ،طلاب حوزه ی علمیه وگروه های مختلف مردم در قم تشییع شد .آیت الله یوسف صانعی از مراجع تقلید بر پیکر آن مرحوم نماز گذارد ،همه ی این ها توانست کم وبیش تلاش های رسانه های اروپایی را کم رنگ کند .گروه های سیاسی وروزنامه های آنان چندان به ابعاد شخصیت خلخالی نپرداخته واین خلاء موجب گردید تا رسانه های غربی از فرصت پدید آمده بهره جسته وتوانستند افکار نسل امروز را آن گونه که خود می خواهند سیراب کنند . صداوسیما این رسانه ملی در پاره ای از اوقات ، جدا از گرایش ها باید از شخصیت هایی که به انقلاب خدمت کرده ومورد تهاجم دشمنان انقلابند به شکل منطقی دفاع نماید .آیت الله خلخالی را نمی توان تنها یک قاضی دادگاه انقلاب وحاکم شرع تلقی نمود بلکه اودر عرصه سیاست هم فعال بود وطی سالیانی نمایندگی پارلمان  مردم قم رابر عهده داشت . شماری از جناح راست همواره از نظر فکری با او در ستیز بودند خلخالی در مواجهه با آنان کوتاه نیامده است .در جریان انتخابات دومین دوره مجلس شورای اسلامی تعدادی ازسران جناح راست وجامعه مدرسین حوزه علمیه با او روبرو شدند وهمین امر موجب گردید تا وی در این رویا رویی آراءمردم را به سمت خود جلب نماید . خلخالی عضو مجلس  خبرگان رهبری دوره اول بوده بدون شک رحلت امام وپایان یافتن حمایت ایشان از خلخالی زمینه چنین فشارهایی را فراهم ساخت . خلخالی در نطقی که در مجلس داشت ودر خاطرات اونیز آمده ومطبوعات نیز آن راچاپ کرده اند  می نویسد :شورای نگهان در دوره دوم مجلس نیز صلاحیت اورا رد کرده است .امام به آیت الله کاشانی پیام داد که من صلاحیت خلخالی را تایید می کنم .آیت الله خلخالی در اندیشه وباورهای خود بسیار با صلابت واستوار بود ،با اینکه از یاران وفادار امام بود وبا نامه امام آیت الله منتظری از مقام خویش کناره گیری کرد ،او همواره با برخورد تند نسبت به ایشان انتقاد کرد ه وخود رابطه صمیمانه ودوستانه با وی داشته است .صادق خلخالی در مصاحبه با رادیو لندن در پاسخ به این سؤال که آیا شما اعدام هایی که انجام داده اید همه با موازین قانون منطبق بوده است ؟ .در پاسخ با صراحت می گوید اگر آنان بار دیگر زنده شوند باز هم حکم آنان اعدام است . نه پشیمانم ونه دچار عذاب وجدان . معتقدم خیلی ها از چنگم گریختند .روزی روزگاری نام خلخالی لرزه بر اندام مجرمان وسوداگران می انداخت . اما مردم محروم ومستضعف آراءخود را به نفع اودر صندوق ها می ریختند . اما سؤال اساسی این است که آقای خلخالی تا چه مقدار وچگونه حرف های دیگران را گوش فرا می داد ؟آیا حرف های دیگران را می شنید.؟؟

سیدمحمد حسین دریاباری

                                                      چاپ شده در نشریه گویه                                  

                                  این مقاله دراولین سالگرددرگذشت ایت الله خلخالی چاپ شد